Patron Biblioteki

WITALIS SZLACHCIKOWSKI
Regionalista, Kronikarz, Miłośnik Ziemi Wąbrzeskiej

 


"Cenny jest każdy okruch, każdy strzępek archiwalnego dokumentu - słowem wszystko,
co może przyczynić się do utrwalenia pamięci tamtych czasów."


Te słowa Witalisa Szlachcikowskiego - wypowiedziane w rozmowie dla Ilustrowanego Kuriera Polskiego w 1967r. - w pełni odzwierciedlają jego wielką pasję i duszę regionalisty i kronikarza.
Urodził się 11 grudnia 1908r. w dalekim Germerslage w Niemczech ( Saksonia ), gdzie jego rodzice (Witalis i Marta z domu Kożuch ) wywędrowali za pracą. W 1918r. cała rodzina wróciła do Polski, mieszkając kolejno w takich miejscowościach jak: Zblewo, Osie, Bzowo i Warlubie.
Młody Witalis, w latach 1921 - 1926 uczęszczał do Progimnazjum Biskupiego ( Colegium Marianum ) w Pelplinie i jak sam wspomina, to okres szczególnie trudny. Pomoc ludzi dobrej woli pozwoliła na pokrycie kosztów nauki i internatu oraz na przetrwanie 6 lat tej twardej szkoły. Następnie, w 1926r. przeniósł się do Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Starogardzie Gd.
Dzięki ogromnemu samozaparciu, udzielając korepetycji i przy nieznacznej pomocy finansowej od rodziców wytrwał do matury, którą zdał w 1928r. Na kontynuowanie nauki na wyższej uczelni nie było możliwości, ze względów finansowych. Witalis Szlachcikowski rozpoczął więc pracę w administracji skarbowej kolejno w Kartuzach, Działdowie, Tucholi, Wąbrzeźnie i Chełmnie. Czynną służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Jarocinie oraz krótko w Grudziądzu.
W 1936 roku ożenił się z wąbrzeźnianką Heleną Cywińską ( ślub był w Chełmnie ), która później przez wiele lat wspierała jego kronikarską pasję, wychowując jednocześnie czwórkę dzieci - Lucynę, Jerzego, Wiesława i Wojciecha.
Po wybuchu II wojny światowej, młody miłośnik historii, uczestniczył w wojnie obronnej i ranny w bitwie nad Bzurą, przebywał w niemieckiej niewoli do wyzwolenia. W oflagu, Witalis starał się również być aktywny - należał do grona wykładowców prawa skarbowego.
Po powrocie z niewoli, 1946 roku, wraz z rodziną zamieszkał w Wąbrzeźnie i rozpoczął pracę w Urzędzie Skarbowym, a później w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej.
Od samego początku zaangażował się w działalność społeczną i kulturalną, interesując się też z niebywałą pasją historią tego miasta i powiatu. Przez wiele lat był działaczem Towarzystwa Kulturalnego im. Mikołaja z Ryńska oraz terenowym korespondentem Ilustrowanego Kuriera Polskiego, w którym przekazywał informacje o ziemi wąbrzeskiej używając podpisu - "ski" lub "Wu-es" i "Wu-Es". Realizował się też w wielu innych organizacjach i stowarzyszeniach np. w Polskim Związku Wędkarskim czy Polskim Towarzystwie Krajoznawczo - Turystycznym, którego był inicjatorem powstania jako oddziału w Wąbrzeźnie.
Tutaj znalazł swoją "małą ojczyznę", dla której poświęcił wiele lat dojrzałego życia jako regionalista i kronikarz. Dzięki swojej pracowitości, systematyczności i dokładności potrafił zbierać materiały i dokonywać syntetycznych opracowań. Czynił to w latach, kiedy nie było kserokopiarek i skanerów, a jedynie maszyna do pisania i kalka, która pozwalała na kopiowanie. Jeździł po archiwach i bibliotekach ( bez własnego samochodu ), wyszukiwał dokumenty, sporządzał notatki i często sam tłumaczył z języka niemieckiego, który dobrze znał. A później z zebranych materiałów powstawały liczne opracowania, często przepisywane na maszynie przez żonę Helenę.
Witalis Szlachcikowski miał też talent plastyczny, który wykorzystywał w niektórych swoich opracowaniach. Rysunki zabytków Wąbrzeźna, wykonane ołówkiem lub tuszem, robią dzisiaj niesamowite wrażenie. W pracach plastycznych pomagał mu też syn Jerzy, który odziedziczył po ojcu tę umiejętność.
W tej działalności regionalisty W. Szlachcikowski kierował swą uwagę ku różnym faktom, postaciom i wydarzeniom. Dzięki temu powstały takie opracowania jak np.: "Z dziejów Wąbrzeźna. w 710 rocznicę istnienia miasta", "Zabytki i wykopaliska", Zamek biskupi w Wąbrzeźnie", "W 550 rocznicę śmierci Mikołaja z Ryńska", "Pamiętne lata 1918 - 1920. Gdy Polska wracała do Wąbrzeźna", "Historyczny szkic rozwoju powiatu wąbrzeskiego", "Jaszczurkowcy. Ludzie naszego regionu", "Legendy, podania, wspomnienia i inne ciekawostki z okolic Wąbrzeźna", a także bardzo cenna praca- przetłumaczona przez W. Szlachcikowkiego pt. "Grodzisko wczesnośredniowieczne Fredek w Wąbrzeźnie. Przyczynek do pradziejów miasta Wąbrzeźna" ( autorstwa Waldemara Heyma - niemieckiego archeologa urodzonego w Wąbrzeźnie syn Beno Heyma. ). Gromadził także informacje prasowe i dokumenty życia społecznego w formie kronik, z lat powojennych.
Witalis Szlachchikowski doskonale rozumiał potrzebę gromadzenia, spisywania i opisywania wszelkich materiałów i informacji dotyczących dziejów regionu, mówiąc: "Może ta moja inwencja szperacza z czasem byłaby wygasła, ale podtrzymywała mnie na duchu świadomość, że kiedyś to wszystko będzie bardzo potrzebne".
I oczywiście miał rację. Przekazał w latach 70-tych wszystkie swoje prace oraz inne cenne publikacje wąbrzeskiej bibliotece, dzięki czemu powstała pokaźna "biblioteka regionalna", z której przez te 30 lat skorzystało mnóstwo czytelników - uczniów, studentów, naukowców, a także starszych mieszkańców interesujących się dziejami swojej "małej ojczyzny".
Z każdym rokiem zbiory regionalne biblioteki się wzbogacają, z czego Witalis Szlachcikowski byłby zapewne zadowolony. Jego nazwisko - jako regionalisty i miłośnika piękna tej ziemi - jest znane w naszym regionie ,nawet w środowiskach naukowych. Cieszy również fakt, że wśród młodych mieszkańców Wąbrzeźna jest kilka osób, które będą następcami tego pasjonata oddanego tej społeczności - patrona Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Wąbrzeźnie. Niewiele małych miast i powiatów miało takich "Witalisów", jak region wąbrzeski.
Witalis Szlachcikowski zmarł 8 marca 1986r. przeżywszy 77 lat.

 

 

 

 

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna
im. Witalisa Szlachcikowskiego
ul. Matejki 11 B
87-200 Wąbrzeźno
tel. (56) 688 28 92
e-mail: kontakt@biblioteka.wabrzezno.com

bip

Ta strona wykorzystuje pliki cookies.
Dowiedz się więcej.